“SAFLIK DİZLERİNİN ÜSTÜNDE”
PİLEVNELİ Dolapdere
14 Ocak – 20 Şubat 2021
PİLEVNELİ, kendi jenerasyonunun en etkili ve çok yönlü sanatçıları arasında sayılan Belçikalı görsel sanatçı, tiyatro sanatçısı ve yazar Jan Fabre’nin kişisel sergisine ilk kez ev sahipliği yapmaktan mutluluk duyar. “Saflık Dizlerinin Üstünde” başlıklı sergide Jan Fabre’nin en önemli serilerinden “Belçika Kongosu’na Saygı”dan eserleri yer alacak. Sergi, 14 Ocak - 20 Şubat 2021 tarihleri arasında izlenebilecek.
Jan Fabre, 20 yılı aşkın kariyerinde alışılmışın dışında pek çok materyal kullanarak ortaya koyduğu eserlerinin yanı sıra yaratıcı performanslarıyla da ilgi çeker. Dünyanın birçok yerinde sergilenen, Hollanda, Fransa, İtalya, Rusya ve Kore’de kalıcı müze koleksiyonlarında eserleri bulunan sanatçı, mücevher böceği kınkanatlarından oluşturduğu mozaiklerinde çalkantılı konulara odaklanır. Jan Fabre bu tekniği Belçika Kraliçesi tarafından özel olarak komisyon edilen ve Brüksel’deki Kraliyet Sarayı’na yerleştirilen eserinde ilk kez kullanmış ve yakın zamanda da aynı materyalden oluşturduğu eserleriyle St. Augustine Kilisesi’nin sunağına Rubens, Jordaens ve Van Dyck gibi Flaman ustaların bıraktığı izleri takip etmiştir. Doğanın görsel cazibesinden faydalanan, resim, duvar heykeli ve mozaik karışımı bir teknik tanıma sahip olan bu eserlerin her birinde Jan Fabre ayrı bir hikaye anlatır. “Kongo” serisi başlığı altında ayrıca üç boyutlu heykeller de üreten sanatçı, doğal döngü içerisinde yaşamını yitirmiş hayvanların kalıntılarına kendi yorumunu katarak onları mitolojik ve neredeyse put benzeri heykellere dönüştürür.
Mücevher böceği kınkanatlarından oluşan mozaikleri ve heykelleriyle Fabre kalıplaşmış sembolleri sorgular. Eserlerin arka planında bulunan hikaye örüntüsü ise sığ yorumların aksine son derece derin bir eleştiri içerir. Geçtiğimiz yıl alevlenen ırkçılık karşıtı eylemler de göz önünde bulundurulduğunda, Jan Fabre’nin 2001’de Kraliyet Sarayı’na yerleştirilen ‘Heaven of Delight’ isimli eseri ve 2011 yılında ürettiği “Kongo” serisiyle ülkesinin karanlık tarihini gün yüzüne çıkardığına değinmek gerekir. Seride sanatçı, kendi ülkesi başta olmak üzere birçok Avrupa ülkesinin kolonyalizm ve emperyalizm uğruna sömürdüğü Afrika topraklarına bir saygı duruşunda bulunur. Fabre’nin eleştirisi, eserlerinin görsel kurgusundan, kullanılan teknik ve materyale kadar yansır. Birçok kültürde mistik anlamlar taşıyan, geleneksel takılar yapmak için kullanılan, yaşam ve ölüm arasındaki köprüyü, doğanın ebedi döngüsünü cisimleştiren kutsal Mısır böceği kınkanatları seçimi de yine aynı eleştirel amacı taşır.
Milyonlarca mücevher böceği, parıldayan yapılarıyla izleyiciye var olmayan bir bölgeyi, ‘Cennet’ ve ‘Belçika Kongosu’ arasında bir yeri tanıtır. Jan Fabre, uzaktan göz kamaştıran, yakından irkilten mozaiklerinde yalnızca ekonomik kâr için suç işleyen ve buna önayak olan 19. yüzyıl Belçika sanayicilerinin logolarını ve ürünlerini tasvir eder. Belçika Kongosu ve dolayısıyla ülkesinin kolonyal geçmişini tüm insanlık karşısında hassasiyetle açığa vurur; milyonlarca Kongolunun köleleştirilmesini, sömürgeci zihniyetin açgözlülüğünü, bir ülkenin zenginliklerinin olabildiğince ve yok olana kadar çalınmasını… Arka plandaki tüm yerel tarihi, eleştiri, vahşet ve kötü emelleri, sembollerden, ikonografiden, alışılmışın dışında materyallerden sıkça faydalanarak güçlü, eleştirel ve sanatsal bir forma dönüştürür.
Jan Fabre bugün, insanın sahip olduğu şeyleri kaybetmemek ve bencil güdüleri uğruna istediklerine ulaşmak için yapabileceklerinin anımsatıcısı, geçmişte yaşananların eleştirmeni ve ülkesinin işlediği günahları cesurca ve tüm netliğiyle hatırlatan bir değer olarak yaratımını sürdürüyor.